Kobe thần kỳ và niềm tin cho một dải Đông Bắc Nhật Bản

 Trận động đất Kobe hay còn gọi là động đất Hanshin làm rung chuyển miền Nam Nhật Bản ngày 17/1/1995 đã khiến Nhật Bản thiệt hại khoảng 100 tỷ USD và được coi là trận động đất gây thiệt hại tài sản lớn nhất trong lịch sử trước khi dải Đông Bắc của đất nước Mặt trời mọc bị tàn phá vì động đất mạnh 9.0 độ richter ngày 11/3 vừa qua.

Chính phủ Nhật Bản và tỉnh Hyogo đã lên kế hoạch phục hồi kinh tế Kobe trong khoảng 3 năm - một khoảng thời gian mục tiêu hết sức ngắn khiến nhiều người kinh ngạc. Tuy nhiên thực tế còn thần kỳ hơn.

Trong vòng chưa đầy 2 năm, GDP của Nhật Bản đã tăng lên 2,6% so với mức 1,9% trước động đất. Và chỉ 5 năm sau, Kobe không những được xây dựng lại hoàn toàn mà còn hiện đại hơn thành phố đã bị tàn phá.

Giờ đây Nhật Bản đang đứng trước một công cuộc khôi phục tương tự cho dải đất Đông Bắc của mình. Và sự hồi sinh thần kỳ từ Kobe sẽ là bài học và là niềm tin để Nhật Bản đi qua những ngày tháng 3/2011 đầy kinh hoàng.

Những con số kinh hoàng ở Kobe 16 năm trước

5h46' (giờ địa phương) ngày 17/1/1995, một trận động đất mạnh 7.3 độ richter (độ mạnh lớn nhất từng đó được ở Nhật Bản thời điểm đó) với chấn động kéo dài 20 giây đã làm rung chuyển cả phía nam tỉnh Hyogo, Nhật Bản. Chấn tiêu của rung động này nằm bên dưới chấn tâm 16km ở phía nam đảo Awaji, cách thành phố Kobe 20km.

Với 20 giây rung động, động đất ở Kobe hay còn gọi là động đất mạnh Hanshin đã làm mặt đất chuyển động 18cm theo chiều ngang, 12cm theo chiều đứng. Và với 20 giây rung động, Kobe cũng như nhiều nơi khác thuộc tỉnh Hyogo sau đó đã thành bình địa. Trong 5 tuần sau động đất, có khoảng 50 dư chấn mạnh bằng hoặc lớn hơn 4.0 richter được ghi nhận.

Ngày 17/1/1995 trở thành ngày kinh hoàng của nước Nhật kể từ sau thế chiến thứ 2 (nói tại thời điểm đó). Có tất cả 6.434 người bị thiệt mạng (ước tính vào ngày 22 tháng 12 năm 2005); trong đó tại Kobe là 4.571, mất tích 2 người, bị thương 14.678 (số liệu ngày 11/1/2000). 59% người chết đã ở độ tuổi 60 trở lên. 70% chết vì do ngạt thở và bị nghiền nát.

Ngày 18/1/1995, có tất cả 222.172 người được sơ tán vào các khu tập trung. Ngày 24/1/1995, con số này đã tăng lên thành 236.899 người.

Rất nhiều nhà ở, khu làm việc, nhà máy, công trình công cộng quan trọng bao gồm cả City Hall, bệnh viện đã bị hư hỏng hoặc sụp đổ hoàn toàn. 85% các trường học trong vùng bị hư hại. Bảo tàng, thư viện, cảng đảo... cũng bị thiệt hại nghiêm trọng. Cụ thể: 67.421 cấu trúc bị sụp đổ hoàn toàn. 55.145 cấu trúc bị sụp đổ một phần.

Động đất Hanshin còn gây ra 175 vụ cháy, trong đó 54 vụ xảy ra đồng thời, ngay lập tức sau khi có chấn động. Tổng số diện tích bị đốt cháy lên tới 819.108 m2. Cụ thể: 6.965 cấu trúc bị đốt cháy hoàn toàn; 80 cấu trúc bị đốt cháy một nửa; 271 cấu trúc bị đốt cháy một phần và 71 cấu trúc cháy nhỏ.

Động đất Hanshin cũng làm cho giao thông bị gián đoạn do chìm mặt đất, vết nứt, và tòa nhà sập xuống. Đường sắt bị gãy đứt ở nhiều nơi.

Các tuyến đường cao tốc Hanshin 3 và 5 đổ sập xuống đường phía dưới tạo nên một cảnh tượng hãi hùng. Hầu như các bến cảng ngừng hoạt động và bị chia cắt do các tuyến đường đứt, không thể lưu thông...

Động đất Hanshin đưa Nhật Bản vào những ngày u tối. Nó là trận động đất tồi tệ nhất ở Nhật Bản (nói thời điểm đó) kể từ sau động đất Kanto năm 1923 làm khoảng 140.000 thiệt mạng. Động đất Hanshin gây thiệt hại khoảng 10.000 tỷ yên bằng khoảng 2,5% GDP của Nhật Bản lúc đó, tương đương khoảng 102,5 tỷ USD theo tỷ giá ngoại tệ 500 ngày sau đó (97,545 yên ăn 1 USD). Phần lớn những thiệt hại không có bảo hiểm (chỉ có 3% tài sản thiệt hại được bảo hiểm)

Sự hồi sinh thần kỳ

Một hệ thống phục vụ cho đời sống sinh hoạt gồm điện, nước, hệ thống liên lạc, khí đốt... ở Kobe gần như tê liệt và hư hại rất nặng sau động đất. Ây vậy mà, chúng ta không thể tưởng tượng được nó được khôi phục lại rất nhanh. Cụ thể: Điện ngày 23/1/1995, 7 ngày sau động đất; Điện thoại ngày 31/1/1995, 15 ngày sau động đất; Nước uống ngày 17/4/1995, 91 ngày sau động đất; Nước sản xuất 10/4/1995, 84 ngày sau động đất; Khí gas 11/4/1995, 85 ngày sau động đất... Những con số cụ thể về sự khôi phục những nhu cầu căn bản cũng là điều thần kỳ cho một sự hồi sinh sau đó.

Sau động đất, chính quyền thành phố Kobe đưa ra kế hoạch 3 năm tái thiết khẩn cấp. Mục tiêu trong 3 năm này về cơ sở hạ tầng sẽ xây dựng khoảng 82.000 cấu trúc. Trong đó 72.000 cấu trúc được xây mới, 10.000 cấu trúc được sửa chữa. Theo tính toán đó, trung bình mỗi ngày ở Kobe sẽ có 75 cấu trúc được xây mới hoặc sửa chữa hoàn thành. Một tốc độ khôi phục rất đáng kinh ngạc.

16.000 nhà ở công cộng; 6.900 nhà ở chất lượng cao; 4.000 nhà tái phát triển; 13.000 nhà bán công; 31.600 nhà ở tư nhân (trong đó 4.600 nhà được xây dựng từ trợ cấp) đã được xây dựng sau động đất Hanshin.

Toàn bộ hệ thống đường sắt bị hư hỏng đã được phục hồi trong vòng hơn 1 tháng. Ngày 3/3/1995, hệ thống tàu điện ngầm ở Kobe mở cửa trở lại. Ngày 22/6/1995 hệ thống xe bus hoạt động trở lại trên tất cả 73 tuyến đường.

Ngày 30/9/1996 toàn bộ hệ thống đường cao tốc Hanshin được phục hồi đầy đủ. Ngày 4/7/1996 Ohashi Bridge mở lại 4 làn đường. Không những phục hồi, Kobe còn xây dựng lên một mạng lưới giao thông hiện đại liên kết, được mở rộng về phía Tây Osaka. Tháng 3/1997, hệ thống cảng ở Kobe được khôi phục hoàn toàn.

Trong vòng chưa đầy 2 năm, GDP của Nhật Bản đã tăng lên 2,6% so với mức 1,9% trước động đất. Và chỉ 5 năm sau, Kobe không những được xây dựng lại hoàn toàn mà còn hiện đại hơn thành phố đã bị tàn phá. Sự hồi phục của Kobe được đánh giá là thần kỳ. Cũng bởi quá trình tái thiết, Kobe ngày nay là thành phố đứng đầu thế giới về các công trình được thiết kế mang tính đại chúng. Lối thiết kế này dựa trên 7 nguyên tắc: Cơ hội đồng đều; Linh hoạt; Đơn giản và dễ hiểu; Sử dụng những thông tin dễ nhận biết; Chấp nhận sai sót; Không tốn sức; Kích thước và khoảng cách thích hợp với người sử dụng.

Niềm tin cho một dải Đông Bắc

16 năm sau, khi người dân ở Kobe vừa đi qua những ngày tưởng nhớ các nạn nhân động đất Hanshin thì...

Nước Nhật lại rơi vào thảm cảnh. Một trận động đất mạnh 9.0 độ richter, kèm theo sóng thần đã tàn phá cả một dải Đông Bắc. Thiệt hại người và của từ thảm họa này còn lớn hơn thiệt hại ở Kobe năm 1995.

Tuy nhiên, với ý chí kiên cường, khả năng tự lực và niềm lạc quan, cả thế giới tin rằng, Nhật Bản sẽ nhanh chóng đi qua những ngày tháng 3 kinh hoàng. Và rồi sẽ có một Kobe thần kỳ nữa hồi sinh trên xứ sở Mặt trời mọc.